TAHTA FIÇIDA YAŞLANDIRMA

Matt Del Fiacco, Kasım 2015

Çeviren ve yorumlayan: Sertaç Akar

 

Tahta fıçıda birayı olgunlaştırma yöntemi birayapımında çok eski ve tarihi bir yöntemdir. Ticari bir amaçla ve geçmişteki saklama ve depolama olanaklarının baskısıyla tahta fıçı bira yapımında önemli bir yer kaplıyordu. Bu konudaki geçmiş deneyim günümüz ev biracılarına da yol gösterici olmaktadır. Birayı tahta fıçıda dinlendirmek ve bekletmek biraya inanılmaz aromalar kazandırabilir, hafif bir burbondan yoğun bir meyve aromasına ve de karamelimsi bir rayihaya kadar. Bu tümüyle hangi tür bir fıçıyı seçtiğinize ve içine koyduğunuz biraya bağlıdır. Bu makale fıçıda yaşlandırmanın kısa bir özetini içermektedir.

 

Fıçı Seçimi

Fıçıyı seçerken akılda tutulması gereken kritik birkaç öğe vardır. İlk önce fıçının daha önce ne için kullanıldığını bilmek gerekir. Eğer burbon stout yapmak istiyorsanız burbon için kullanılmış bir fıçı seçmelisiniz. Eğer ale biranıza biraz şarap karakteri kazandırmak istiyorsanız şarap için kullanılmış bir fıçı işinizi görecektir. Eğer bunların hiç birisini istemiyorsanız daha önce kullanılmamış bir fıçı bulmalısınız.

 

İkincisi fıçının hacmi yani büyüklüğüdür. Küçük fıçılarda büyük olanlara göre birayla temas yüzeyi daha fazladır. Böylece aromalar ve oksijen sıvıya daha çabuk nüfuz eder. Küçük fıçı eşittir daha kısa sürede yaşlandırma demektir ama bira kompleks bir yapıya sahip olmaz.

 

Son olarak fıçıda kullanılan ağaç ve yakma yöntemini öğrenmek gerek. Ağaçtan kaynaklanan aromalar ve yakmadan gelen karamel ve is aromalarının neler olduğunu bilmek için bu gereklidir.

 

Fıçı Temizliği

Eğer aldığınız fıçı yeni kullanılmış ise ve hala biraz nemliyse bu süreci atlayabilirsiniz. Yeni ve taze olması demek içinde yüksek alkol barındırıyor demektir, bu da olası bir bakteri çoğalmasını engeller. Hemen biranızı içine doldurabilirsiniz. Bu taze aromalara sahip fıçıya doldurduğunuz biranız  istediğiniz aroma zenginliği ile buluşmuş olacaktır.

 

Eğer aldığınız fıçı yeni kullanılmış değilse ya da satıcıdan alınmış ise fıçıyı şöyle hazırlayabilirsiniz. Fıçıyı onda bir oranında sıcak su ile doldurun. Kapağını kapatın ve su heryere ulaşsın diye fıçıyı yuvarlayın. Sonra fıçıyı dikleyip ağzına kadar sıcak su doldurun, yarım saat kadar böyle bekletin. Sonra fıçıyı tersine çevirip yine yarım saat kadar bekletin. Süre bitince suyu iyice boşaltın ve fıçıyı kendi halinde kurumaya ve soğumaya bırakın. Soğuduktan sonra bu kez soğuk su ile doldurup sızdırıp sızdırmadığını kontrol edin. Eğer bir sızıntı varsa kesilene kadar öyle bekletin. En az 24 saat bekleyin ki fıçı ne varsa özümsesin. Eğer hala sızıntı varsa sıcak sulu işlemi tekrarlayın, sonra tekrar yine soğuk su ile 24 saat daha bekletin. Tüm sızıntı geçene kadar bu işlemleri tekrarlayıp durun.

 

Kullanım

İşte fıçınız hazır. Biranız da hazır. Şimdi fıçının nihai yerini belirleyip oraya konuşlandırma zamanı. Dolu fıçıyı hareket ettirmek pek akıl karı olmayacaktır, ayrıca yaşlandırma bittiğin de fıçıdan rahat sifonlama yapabileceğiniz bir yer olması da önemli.

 

Doldururken havayla en az temas etmesine özen gösterin. Fıçıyı ağzına kadar doldurmaya özen gösterin, biranızın hacmini buna göre daha önceden hesaplamış olmanız gerekir. Hava boşluğu ne kadar az olursa okside olma olasılığı o kadar az olur. Dolumu tamamlayınca kapağı (tıkacı, tapayı) kapatın ama bu kapak bir hava kilidi uyarlanmış bir kapak olmalı. Eğer bira çok sarsılmamışsa hava kilidine gerek yok. Mayaların ya da CO2’tin yeniden canlanması tehlikesine karşı önerilen bir durumdur. Fıçı beklemeye artık hazırdır.

 

Zamanla buharlaşma gerçekleşecektir ve hacimde azalma olacaktır: buna “meleklerin payı” deniliyor. Her 2 ayda bir eksilen birayı yine bira ile tamamlamak gerekir.

 

En ideal saklama koşulu 12,8 C’de (55F) yüzde 64-75 arası bir nemle olur. Biranın hacmine ve elde etmek istediğiniz tada göre yaşlandırma süresi değişir. 19 litrelik (5 g) bir fıçı için yaklaşık 170 gün ve 209 litrelik (55 g) bir fıçı için 365 gün gereklidir.

 

Bu süre içinde birayı test etmek için fıçıya çivi deliği (Vinnie Nail) açılabilir.

 

Bira hazır olduktan sonra her zaman yaptığınız gibi şişelemeye geçebilirsiniz. Boşalan fıçıyı ya yine hemen kullanabilir ya da temizleyip kaldırabilirsiniz.

 

Sonuç

Haliyle bu iş hem yer hem de zaman gerektirir. Ama bu ev biracılığı hobiniz için ileri bir aşama saylır. Fıçıda yaşlandırıldı diye hava atmanın yanı sıra birayı zenginleştirir ve kompleks bir karakter kazandırır.