ÖZEL MALTLAR NASIL YAPILIR
Çeviren ve yorumlayan: Sertaç Akar
Özel malt yapımına başlamadan önce Maillard tepkimesi hakkında bilgi vermek daha iyi olacaktır (S.A.).
Maillard Tepkimesi
Maltlar arasındaki renk farklarının nasıl olduğunu anlamamıza yarayan en önemli tepkime Maillard tepkimesidir. Bir yüzyıl önce Maillard tepkimesi bilim dünyasında sahnesini aldı, Fransız Louis-Camille Maillard tarafından tanımlandı.
Maillard Tepkimesi esmerleştirme (browning) olarak da bilinmektedir. Ekmeği kızarttığınızda ya da eti kuruttuğunuzda yaptığınız işlemin adı Maillard Tepkimesidir. Bira yapımında maltlaşmış arpayı fırınlamak aslında daha koyu malt elde etmek için Maillard Tepkimesini başlatmak demektir. Karamelize etmek denilen süreç ya da Maillard Tepkimesi denilen bu süreç fırınlanmış malta karamel tadını ya da o gevrek rayihasını kazandırır ve de stout tarzı biralara koyu rengini veren bunlardır. (Aslında uzun bir kaynatma süresi de bu iki tepkimeyi sağlar. O yüzden eğer açık renk bira istiyorsanız kaynatma işlemini kısa kesin derim.)
Maillard Tepkimesi “amino asitlerin azalan şekeri tepkimesi” olarak da özetlenebilir. Maltlaşmış arpada oldukça fazla amino asit ve oldukça fazla şeker türü vardır. Yani böylesi bir süreçten sonra yüzlerce ve yüzlerce sonuç elde edebilirsiniz.
Maillard Tepkimesi genellikle yükseltilmiş ısılarda gerçekleşir ama aynı zamanda oda sıcaklığında gerçekleştiği de bilinmektedir.
“Maillard Tepkimesi, aminoasit, peptit veya polipeptit gibi proteinik bileşiklerin temelini teşkil eden monomer veya polimer bileşikler ile indirgen şekerler arasında sıcaklığın etkisi ile ortaya çıkan ve azotlu polimerik bileşiklerin oluşması ile sonuçlanan enzimatik olmayan esmerleşme reaksiyonlarından biridir.” Vikipedi
MALTLARIN LOVIBOND DEĞERLERİNE ÖRNEKLER
Üsttekiler: 15L, 30L, 60L, 120L
Alttakiler: 20L, 25L, 60L, 100L, 140L
Nemlenme Derecesi Nasıl Hesaplanır
Bunu anlamanın yolu birkaç saat suya bastığınız arpayı sudan alıp suyunu iyice süzdükten sonra tartmaktır. Eğer 1 kg (1000 gr) arpa ile başladıysanız ve nem yüzde 10 seviyesine yükseldiyse arpanın ağırlığı 1100 gr olacaktır. Yüzde 44 nem oranı için son ağırlık 1440 gr olacaktır.
Nem kaybını ölçmek için de yine tartma işlemiyle hesaplama yapabilirsiniz. S.A.
Not: Unutmayın, yapacağınız özel maltlar 0,5-2 kg arası olacaktır. Uğraşacağınız ağırlıklar bu kadar.
Caramel Malt
Arpayı yüzde 42-44 neme ulaşana kadar suda tutun. Suya bastığınızda su sıcaklığını 10-15 derecede tutun. Filiz arpanın ¾ kadarına gelene kadar çimlendirin. Çimlendirme sıcaklığını 15-18 derece civarında tutun. Çimlenme gerçekleşince arpayı geniş bir fırın tavasına alın ve üzerini folyo ile kaplayın.
3 saat boyunca 50 derece sıcaklıkta tutun.
3 saat boyunca sıcaklığı 65-71 derecede tutun.
12 saat boyunca 80 derecede tutun (bu aşama carapils ya da dekstrin malt aşamasıdır)
1-2 saat daha istediğiniz rengi alana kadar 121 derecede tutabilirsiniz.
Diğer yöntem (daha rafine bir yöntemdir)
Toplam fırınlama süresi: 12 saat
• 1. saat: 60 °C
• 2. saat: Yavaşça 70 dereceye yükseltilir, kendi suyunda pişirir gibi.
• 3 ve 4. saatler: 70 °C, 4 saatin sonunda pelteleşmeye başlar gibi olur.
• Folyo üzerinden alınır ve malt bir tepsi üzerine konulur, 70 derecede 3 saat bekletilir. Nem yüzde 10’nun altına düşer.
• 3 saat boyunca sıcaklık 107 dereceye çıkarılır. Nem yüzde 2’nin altına düşer. İlk örnek alınır bakılır (20-25L).
• Sıcaklık 30 dakika boyunca 121 dereceye çıkarılır. İkinci örnek alınır (20-25L).
• Artık 121 derecede her yarım saatte bir örnek alınır. Üçüncü örnek yaklaşık 60L. 1 saat sonra.
• 1,5 saat sonra hala 121 derecede dördüncü örnek alınır, yaklaşık 100L.
• Beşinci örnek, 2 saat sonra 121 derecede yaklaşık 140L. Burada sonlandırılır.
20L 25L 60L 100L 140L
Pale ve Pilsner Maltları
Arpayı 8 saat suya basın, 8 saat dinlendirin ve bu işlemleri nem yüzde 42-44 oranına yükselene kadar tekrarlayın, genellikle 2-3 gün sürer. Pilsner için nem düzeyi yüzde 38-42’dir. Suya basma sıcaklığı 10-15 °C arasıdır.
Filiz arpa boyunun ¾ oranında uzayana kadar çimlendirin. Bu aşamada eğer arpayı tırnağınızla ezerseniz nişastanın pasta yumuşaklığında olduğunu görürsünüz. İyi işlenmiş (modified) bir malt için süreyi 10 güne kadar uzatabilirsiniz, genellikle 5-7 gün iyidir. Çimlendirme sıcaklığı ise 15-18 °C arasıdır.
Fırında havalandırmayı da çalıştırarak 35-38 derecede 22 saat boyunca tutun (ya da nem oranı yüzde 10 olana kadar tutun).
Ya da bir tepsi üzerinde fan çalıştırarak oda sıcaklığında bir gece tutabilirsiniz sonra 45-50 derecede fırınlamaya başlarsınız.
12 saat boyunca da 45-50 derecede tutun.
Sıcaklığı 60 dereceye çıkarın, nem yüzde 35-25 arası olana kadar. Bu malt tadını sağlayacak ama diastatik gücü azaltacaktır.
Pale malt yapmak için 90-95 derecede 2-3 saat bekletin.
Pilsner malt için 70-80 derecede 2-3 saat bekletin.
Pilsner
Fırının üst gözündeki sıcaklık Malt Sıcaklığı
• 1. Saat – 42 °C 26.6 °C
• 2 saatin sonunda 44 °C 29 °C
• 3 “ 45 °C 30 °C
• 4 “ 47 °C 37 °C
• 5 “ 50 °C 39 °C
• 6 “ 56 °C 44 °C
• 7 “ 62 °C 47 °C
• 8 “ 69-71 °C 55 °C
Malt sonra alt göze alınır (Not: sadece malt dereceleri verili)
Her bir saatin sonunda:
• 47C
• 46.6C
• 54.4C
• 56C
• 64C
• 77C
• 81C
Amber Malt
Pale malt gibi çimlendirilir.
Fırınlama:
İlk 12 saat 26.6 C’nin altında
18 saatin sonunda 29.4 °C
20 saatin sonunda 51.6 °C
21 “ 60 °C
22 “ 71 °C
23 “ 82 °C
24 “ 93 °C
25 “ 104.4 °C
26 “ 115.5 °C
26,5 “ 121.1 °C
En iyi rayihayı elde etmek için kavurmanın son 5-6 saatinde kuru gürgen (kayın) talaşı koymak gerekir.
Modern Brown Malt
Bu özel malt diğer yanık (roasted) maltlardan iç sıcaklığının yüksek olması nedeniyle ayrıdır. Bunun tersine chocolate ve kara maltlar pale malt gibi başlar sonra da yakılırlar (roasted). Brown malt fırınlanır, çiğ malttan başlayıp yüksek sıcaklıklara doğru çıkartılır. Yöntemler değişir ama burada uygulanan yöntem şöyledir:
Çiğ malt halinden başlayarak 100 derecede 5 saat fırınlanır.
Sonra 177 derecede 40 dakika tutulur.
Chocolate Caramel Malt
(kendi tarifi)
2 sıralı arpanın filizi arpa boyunun ¾ kadarı olunca çimlendirme kesilir. Bu çiğ malt hava almayan oksijensiz bir torbaya koyulur ve 5-10 derece arası sıcaklıkta 24 saat bekletilir. Havası emilen torbada oksijen yerine karbondioksit oluşur bu da çimlenmiş arpanın büyümesini durdurur. Bu işleme “couching” deniliyor. Biz malt durdurma diyelim.
Derin bir kapta ya da tencerede kapağı kapalı şekilde 49-54 derece arası kendi suyunda pişirilmeye bırakılır. 12 saat boyunca 3 kez üstüne su serpilir.
Tencerede tutularak sıcaklık 3 saat boyunca 65-71 dereceye yükseltilir.
Sonra bir tepsiye alınır. Fırının fanı çalışır halde 79 derecede 10 saat tutulur.
Sonra 1 saat boyunca 163 derecede kalır ve sonlandırılır.
Light Chocolate Malt
6 sıralı Pilsner maltını 30 dakika boyunca suya basın.
Fırına alın ve 65-71 derece arası 2 saat bayunca bekletin.
121 dereceye yükseltilir, arpaların kuruması için
149 C, 20 dakika
163 C, 15 dk
193 C, 1 saat.
Aslında bu chocolate malt için düşük sayılır. Normalde 218-249 C, 1-1,5 saat için uygundur.
Brumalt, Melanoidin, Honey Malt
8 saat suda, 8 saat dışarda uygulaması 5 kez tekrar edilir ta ki yüzde 48 nem ağırlığına ulaşana dek. ¾ oranı ile çimlendirme yapılır. Malt ağır kapaklı bir tencereye alınır. Ya da havakilidi olan bir poşet de olur. Oda sıcaklığında 18 saat bekletilir, bu kendi kendine biraz ısınmasına da neden olacaktır.
Tencere fırına (elektrikli ocak iyi olur) alınır ve 45-50 derece arası 18 saat tutulur.
Malt tencereden alınır ve bir tepsiye serilir ve fırında 12 saat boyunca 50-55 derecede, sonra da 6 saat boyunca 60 derecede tutulur.
Sonunda 3 saat boyunca 95 dereceye tabi tutulur.
Diğer yöntem:
10-15 derece suda nem yüzde 48 olana kadar tutun.
18-20 derecede 8 gün çimlendirme yapın.
Tencereye alın ve sıcaklığı 50 dereceye ayarlayın, 24 saat bekletin. 4 saatte bir su serpin.
16 saat soğumasını bekleyin.
63 derecede sıcakta fırına alın ve yavaşça sıcaklığı 99 dereceye yükseltin.
Başka yöntem:
2 sıra arpa, % 45 nem. 15 C’de çimlendirme. Oran ¾.
Son 24 saattte çimlendirme oda sıcaklığında yapılır. Ve filiz arpa boyuna getirilir.
Ağır kapaklı bir tencereye alın ve sıcaklığı 50 dereceye ayarlayın, 12 saat bekletin. 4 saate bir su serpin.
4 saat boyunca sıcaklık 65-70 C.
Tencereden alıp tepsiye serin ve 5,5 saat boyunca 93 C’ye tabi tutun.
Bütün su serpme işlemlerinde eğer yeterince nemliyse su serpmeyebilirsiniz. Kuru görünce serpersiniz.
Diastatic Brown Malt
Çiğ malt 2 gün boyunca oda sıcaklığında kurumaya bırakılır.
Pecan cevizi denen Amerika’ya özgü bir ağacın odun kömürü yapılıyor. Bu kömürle “offset smoker” denilen bir tütsüleme makinesinde tütsüleme yapılıyor. 80-120 derece arasında 3 saat boyunca.
Bu biraya koyu bir pale ale rengi veriyor.
Munich ve Aromatic Malt
3 gün oyunca 8 saat sistemine göre suya basma yapılır. Nem % 47-48 olacak. Su 10-15 °C.
15-18 derecede filiz 1/3 oranına gelene kadar çimlendirme yapılır. 3-4 gün sürer. Sonra 24 saat boyunca oda sıcaklığına -20 C- alınır. Bu 24 saat içinde filiz arpa boyuna ulaşır. Arpa sıcaklığı da 25 dereceye gelir.
Fanı çalıştırmadan 16 saat boyunca 50 derecede fırınlanır.
Sonra 3-5 saat 91-93 C arası istenilen renge ulaşılana kadar fırınlanır. Bu aşamada munich malt olur.
Aromatic malt için 3-5 saat 104-113 derece arası muamele yapılır.
Roasted Barley
6 sıra ham arpa kömürleşene kadar iki tepsi arasında 1 saat boyunca 250 derecede tutulur. 10-15 dakikada bir karıştırılır. Bu işi balkonda ya da dışarıda yapın çünki çıkan duman çok ama çok olur ve mutfaktan çıkmaz.
Acid Malt
Havakilidi olan poşete çiğ malt konulur. 36 saat boyunca 35 C sıcaklıkta tutulur. Torbada kalan ya da oluşan havayı ve de karbondioksiti boşaltmak için torba sıkıştırılır. Sonra 3 saat yine 35 derecede bekletilir.
Pale Bira İçin American Malt
Toplam 48 saat
Çiğ malt fırının üst katına yerleştirilir, 2 saat fırınlanır.
10 saat boyunca sıcaklık 32 C’de tutulur.
Sonraki 4 saatte yavaş yavaş 49 C’ye çıkarılır ve 10 saat 49 derecede tutulur.
Malt bu sürenin sonunda fırının alt katına alınır ve 4 saat boyunca 54,5 C’de tutulur.
3 saat içind eyavaşça 82 dereceye yükseltilir ya da doğrudan 3 saat 82 derecede tutulur.
Ekstra Pale Bira İçin American Malt
Toplam 48 saat
Pale maltın üst kattaki süreci aynen tekrarlanır.
Kat değiştirilmeden sıcaklık 4 saat içinde 52 dereceye çıkarılır.
Sonraki 12 saat 54,5 derecede tutulur.
Sonra 3 saat içinde 63 C’ye çıkarılır ve 3 saat 63 derecede tutulur.
Dark Bira İçin American Malt
Toplam 24 saat.
Üst katta maltı 5 saat boyunca 32 C’de tutun.
Sonraki 2 saat boyunca 49 C’ye yükseltin ve 5 saat 49 C’de tutun.
Alt kata alıp 2 saat içinde 60 c’ye yükseltin.
5 saat 82 C.
Sonra 2 saat içinde 104 C’ye yükseltin ve 104 C’de 2 saat bekletin.
English Malt
Basılan suyun derecesi 10-12 °C
Malt yüksekliği 1-3 cm arasında ve her 3-5 saatte bir harmanlanacak. Çimlendirme sıcaklığı 10-12 °C.
Çimlendirme 10-15 gün sürecek. Eğer yağmurlama yapılacaksa bu 5-7 günden önce başlatılmalı.
Malt kurutma için ince bir tabaka halinde serilmeli. 2-3 santimi geçmemeli.
İlk gün 35-38 C.
İkinci gün yavaşça 49 dereceye yükseltin.
Üçüncü gün 65,5 dereceye yavaşça yükseltin.
Dördüncü gün pale maltlar için 85-93 derece. Çok kurutulmuş maltlar için 110 derecede 5-6 saat daha.
ALMAN MALTLARI
Almanya’da 3 tür malt vardır: Bohemian (Pilsner), Wiener (Vienna) ve Bavarian (Munich).
“maltın aroması ve tadı için Bohemian malt karamel içermemeli ve de çok az aromaya sahip olmalı. Diğer taraftan Vienna kısmen bunlara sahip olmalı. Ama Bavarian çok güçlü bir şekilde bunlara sahip olmalı.”
Bavarian (Munich) Malt
Nemlilik oranı yüzde 44-45. Suya basma sıcaklığı 12,5 C, suya basma süresi 90-120 saat.
Sudan alınca 2-3 cm kalınlığında serilecek, 12 saate bir harmanlanacak, sıcaklığa bağlı olarak daha sık da olabilir.
5-6. gün köklerin karışması için 15-18 saat dokunmayın. Genelde malt kökleri karışsın diye bu iki kere yapılır ve sıcaklığın 22 dereceye yükselmesine izin verilir.
Çimlendirme odası sıcaklığı 9-10 derece olmalı ve çimlenen maltın sıcaklığının kendi kendine yükselmesi gerekli.
Fırınlama toplamda 48 saat.
Üst katta 24 saat.
Alt katta fan ve havalandırma yapılmadan 12 saat boyunca 40-44 C.
6 saat içinde 56-60 dereceye yükseltin.
3 saat boyunca 60-84 dereceye çıkarın, 3 saat bu derecede bekletin.
Sonraki 3 saatte 121 dereceye yükseltin ve 3 saat bu sıcaklıkta tutun.
Bu sırada maltın iç sıcaklığı 82-106 C’ye yükselir, yani ortam sıcaklığından oldukça düşük seyreder.
Fırınlama sırasında nemin durumu:
Üst katta % 37-40 seviyesine düşer
Alt katta ilk 12 saatte % 20-24 olur
6 saat sonra % 10-14
6 saat sonra % 5-6
Soğutmadan sonra işi tamamlanan maltda % 1,5-2
Weiner (Vienna) Malt
Nem % 38-42. Basma suyu 19 derecenin üstüne çıkmamalı.
Çimlendirme süresi 9-10 gün. Malt derinliği 2-3 santimi geçmemeli.
Çimlendirmenin 1. günü sıcaklık 10-14 C
2. gün 14-17,5 C
3. gün 19-20 C. sonraki 5 gün boyunca 20 derecede tutulur. 6-8 saatte bir harmanlanır, asla köklerin karışmasına izin verilmez.
Fırınlama 24 saat.
Malt üst kata alınır 35-38 derecede tutulurken havalandırma yapılır. Nemim oranına bakılmaksızın sıcaklık 6 saat boyunca artırılır. Ama nem oranının da yüzde 10’un altında olması iyidir. Sonra havalandırma kontrol edilir ve sıcaklık 62-69 C’ye yükseltilir. Fırın sıcaklığı 2 saat içinde 84 dereceye yükseltilir, maltın iç sıcaklığı sonraki 6 saat içinde 62-100 olacaktır. Malt sıcaklığının 100 C olması pale malttan biraz daha koyu bir malt elde etmeye yarayacaktır. Son 6 saatin sıcaklıkları da şöyle seyreder: 65, 69, 77, 85, 93, 95 ve 100 C.
Bohemian Malt (Pilsner Malt)
Nem % 38-42
Çimlendirme odası sıcaklığı 10-12,5 C. 12 saate bir harmanlamak gerekiyor, kökler çıkmaya başlayınca 6-8 saate bire düşmek gerekli ve de yağmurlamayı azaltmalı. En yükse sıcaklık 20 C. Büyüme süresi 9-10 gün.
Fırınlama toplamda 24-36 saat.
İlk 15 saatte sadece kurumayı sağlamak lazım. Sonraki 12 saatte sıcaklık yavaşça ve kademeli olarak 25-55 C. Havalandırma açık. Son 3 saatte 69 derecede tutun.
Malt sıcaklığı 12 saat boyunca 38-67 C. son 3 saat 81 C.
Not: Bütün bu maltlar 6-8 hafta içinde kullanılmalıdır.
Bu makale https://brewingbeerthehardway.wordpress.com/ sitesindeki özel malt yapımı denemelerini içermektedir. O da kaynak olarak “American Handy Book of the Brewing Malting and Auxilliary Trades” by Robert Wahl and Max Henius kitabını kullanmış. Ve de “Malt and Malting: An Historical , Scientific and Practical Treatise” H Stopes 1885 p. 159-161 kitabı kullanılmış.
SÖZLÜK
Kiln: Fırınlamak
Modified: İşlenmiş
Roasted: Yakılmış
Couching: Malt Durdurma
Stewed: Kendi suyunda pişirmek
Kaynak: https://brewingbeerthehardway.wordpress.com/